ทุกคนเคยสงสัยกันไหมว่าไตรโคม คืออะไร มีสีอะไรบ้าง และสำคัญกับต้นกัญชายังไง ไตรโคมมีลักษณะเหมือนดอกเห็ดขนาดเล็กปกคลุมทั่วบริเวณดอกกัญชาและใบ Sugar Leaf มีกลิ่นหอมที่แตกต่างกันไปแต่ละสายพันธุ์ หากเอามือไปจับไตรโคมโดยตรงจะมียางเหนียวๆติดมือ แท้จริงแล้วไตรโคมคือส่วนที่กักเก็บสารสำคัญต่างๆทั้งหมดในกัญชาเช่น แคนนาบินอยด์ เทอร์ปีน และฟลาโวนอยด์ อีกทั้งนักปลูกส่วนใหญ่ใช้สีของไตรโคมเป็นตัวชี้วัดในการเก็บเกี่ยวอีกด้วย ในบทความนี้พี่หมีจะพาเพื่อนๆทำความรู้จักไตรโคมทุกซอกทุกมุมเพื่อให้เพื่อนๆรู้จักกับกัญชามากขึ้น
ไตรโคมคืออะไร
ไตรโคมหรือ Trichomes มีรากศัพท์มาจากคำว่า “tríchōma” ที่แปลว่าการเจริญเติบโตของเส้นผม มีลักษณะคล้ายกับดอกเห็ดขนาดเล็กปกคลุมทั่วบริเวณดอกกัญชาและใบ Sugar Leaf หรือใบเลี้ยงขนาดเล็กที่จะงอกบริเวณช่อดอก สาเหตุหนึ่งที่ใบเลี้ยงขนาดเล็กนี้ถูกเรียกว่า Sugar Leaf เพราะมีไตรโคมปกคลุมทั่วบริเวณใบของมันคล้ายกับน้ำตาลเมื่อเรามองโดยไม่ใช้แว่นขยาย ไตรโคมที่เกิดขึ้นทั่วบริเวณดอกและใบ Sugar Leaf จะระยิบระยับ เหนียว และมีกลิ่นหอมเนื่องจากภายในไตรโคมจะเป็นที่กักเก็บสารสำคัญต่างๆไม่ว่าจะเป็น Cannabinoids, Terpenes, และ Flavonoids ซึ่งส่วนนี้เองที่ทำให้กัญชาแต่ละสายพันธุ์มีความแตกต่างในด้าน กลิ่น รสชาติ และเอฟเฟค
หน้าที่ของไตรโคมในกัญชา
ไตรโคมในกัญชาทำหน้าที่ปกป้องต้นกัญชาเมื่อต้นตัวเมียเข้าสู่ช่วงทำดอกซึ่งเป็นช่วงที่ต้นตัวเมียอ่อนแอต่อแมลงและสัตว์อื่นๆ ไตรโคมจึงมีรสขมและมีกลิ่นที่รุนแรนทำให้ดอกกัญชาไม่อร่อยสำหรับสัตว์บางชนิด (ไม่ใช่สำหรับมนุษย์ 555) นอกจากนี้ไตรโคมยังทำหน้าที่ป้องกันแสง UV จากแสงแดดและยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อราบางชนิดได้อีกด้วย
ไตรโคมชนิดต่างๆในกัญชา
ไตรโคมในกัญชามีรูปร่างและขนาดที่แตกต่างกันออกไปแต่จะมี 3 ชนิดหลักๆที่พบได้บ่อยที่สุดบนต้นกัญชาดังนี้
- ไตรโคมที่มีแค่หัว (Bulbous trichomes) เป็นไตรโคมขนาดเล็กที่สุดและมีเยอะที่สุดทั่วบริเวณต้นกัญชา มีขนาดเพียง 10-15 ไมโครเมตรและมีเซลล์เพียงไม่กี่เซลล์เท่านั้น สามารถมองเห็นได้ด้วยกล้องไมโครสโคป
2. ไตรโคมที่มีหัวและฐาน (Capitate sessile trichomes) เป็นไตรโคมที่มีทั้งหัวและฐานขนาดเล็กส่วนใหญ่พบได้ในบริเวณด้านล่างของใบ Sugar Leaf และใบเลี้ยงโดยมีขนาดใหญ่กว่า Bulbous trichomes เล็กน้อย มีขนาดเพียง 20-30 ไมโครเมตรสามารถมองเห็นได้ด้วยกล้องจุลทรรศน์
3. ไตรโคมที่มีหัวและก้าน (Capitate-stalked trichomes) เป็นไตรโคมขนาดใหญ่ที่สุดมีทั้งหัวและก้านโดยมีขนาด 50-100 ไมโครเมตรสามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่าพบได้ทั่วไปบริเวณดอก โครงสร้างของก้านประกอบด้วยเซลล์ผิวหนังชั้นนอกและเซลล์ใต้ผิวหนังที่สร้างเป็นเซลล์พื้นฐานเพื่อยึดติดกับต่อมเรซิ่นหรือหมวกเห็ด ส่วนหัวของต่อมเรซิ่นจับกันด้วยชั้นหนังกำพร้าคล้ายขี้ผึ้งทำหน้าที่เป็นศูนย์กลางของการสังเคราะห์สารแคนนาบินอยด์และเทอร์พีนอยด์เมื่อต้นกัญชามีอายุมากขึ้นและเข้าใกล้เก็บเกี่ยว ต่อมเรซินจะเปลี่ยนสีจากสีใสเป็นสีน้ำนมและกลายเป็นสีเหลืองอำพันในที่สุด
การสร้างไตรโคมและวงจรชีวิตของไตรโครม
การสังเคราะห์สารแคนนาบินอยด์ (Cannabinoid) ภายในไตรโคม (Trichome) เริ่มต้นขึ้นเมื่อต้นกัญชาเข้าสู่ระยะทำดอก เมื่อต้นเริ่มออกดอกไตรโคมจะก่อตัวตามพื้นผิวด้านนอกของพืชเหนือพื้นดินแล้วเริ่มขนส่งแวคิวโอล (Vacuoles) และ
พลาสมิด (Plastids) จากก้านของมันไปยังส่วนหัวหรือต่อมเรซิ่นหลังจากนั้นจะเริ่มเผาผลาญและสร้างสารตั้งต้นสำหรับสิ่งที่จะกลายเป็นสารแคนนาบินอยด์ในที่สุด อัตราและความเข้มข้นที่ต้นกัญชาผลิตไตรโคมขึ้นอยู่กับพันธุกรรมและปัจจัยสิ่งแวดล้อม
แม้ว่าพืชที่มีไตรโคมเยอะไม่ได้แปลว่าจะมีความเข้มข้นของสารแคนนาบินอยด์และเทอร์ปีนที่มีความเข้มข้นสูงสุดเสมอไป แต่มีตัวแปรต่างๆ เช่น แสง UV มีผลอย่างมากต่อการสังเคราะห์สารแคนนาบินอยด์และเทอร์ปีน โดยทั่วไปแล้วพืชที่ได้รับแสงสเปกตรัมที่กว้างกว่าจะสร้างสารแคนนาบินอยด์ที่มีความเข้มข้นสูงกว่า ไฟเสริม UV-B & A ที่มีคลื่นแสง UV-B ที่ 310nm และ UV-A ที่ 390nm จะช่วยเร่งให้ต้นกัญชาสร้างสารแคนนาบินอยด์ขึ้นมาปกป้องตัวเองเหมือนจากแสงอาทิตย์ จากงานวิจัยคลื่นแสงนี้ช่วยเพิ่ม THC มากขึ้นกว่าเดิม 30% และช่วยเพิ่มสารอื่นๆด้วย อีกทั้งยังช่วยให้ต้นไม้สร้างใบที่หนา แข็งแรง และมีสุขภาพดีมากขึ้นเนื่องจากต้นไม้จะสร้างสารมาเพื่อให้ตัวเองทนต่อ แมลง, เชื้อรา และโรคพืชได้มากขึน ไฟเสริม Red Booster ที่มีคลื่นแสง Hyper Red ที่ 660nm และคลื่นแสง Far Red ที่ 730nm ซึ่งเป็นคลื่นแสงช่วงโพล้เพล้ของดวงอาทิตย์ ต้นไม้จะปรับระดับฮอร์โมนให้เปลี่ยนเวลาในแต่ละวันและทำให้ต้นไม้รู้เวลาได้ชัดเจนมากขึ้นช่วยเร่งดอกใหญ่ แน่น เพิ่มน้ำหนักดอก และไตรโคมได้ 20%
วงจรชีวิตของไตรโคมมี 3 ระยะด้วยกันโดยต่อมเรซิ่นหรือหมวกเห็ดของไตรโคมจะเปลี่ยนสีตามระยะความสุกของไตรโคม ในระยะแรกต่อมเรซิ่นจะมีสีใส ระยะที่สองต่อมเรซิ่นจะเปลี่ยนเป็นสีน้ำนมหรือสีขาวขุ่น ระยะสุดท้ายต่อมเรซิ่นจะเปลี่ยนเป็นสีชาหรือสีเหลืองอำพัน นอกจากนี้สีของไตรโคมสามารถใช้เป็นตัวชี้วัดสำหรับการเก็บเกี่ยว Grower ส่วนใหญ่จะเก็บเกี่ยวต้นก็ต่อเมื่อไตรโคมบนดอกมีสีขาวขุ่น 70% และมีสีเหลืองอำพัน 30%
ไตรโคมสีต่างๆบอกอะไรเรา ?
ต่อมเรซินหรือหมวกเห็ดของไตรโครมสามารถเปลี่ยนสีได้โดยมี 3 ระยะหลักและไตรโคมสีผสมสำหรับการเก็บเกี่ยวดังนี้
- ไตรโคมสีใส (Clear trichomes) เป็นไตรโคมระยะแรกที่ปรากฎบนต้นกัญชาในช่วงสัปดาห์แรกของการทำดอก ในระยะนี้ต้นกัญชากำลังสร้างสารแคนนาบินอยด์เพื่อกักเก็บไว้ในต่อมเรซิ่นและยังไม่พร้อมสำหรับเก็บเกี่ยว
- ไตรโคมสีน้ำนม (Milky trichomes) เป็นไตรโคมระยะที่สองที่เปลี่ยนมาจากสีใส ในระยะนี้เริ่มมีสารสำคัญเยอะแล้วและระดับสาร THC มากว่าสาร CBD หากเก็บเกี่ยวในระยะนี้จะได้ Effect Head High
- ไตรโคมสีเหลืองอำพัน (Amber trichomes) เป็นไตรโคมระยะที่สามที่เปลี่ยนมาจากสีน้ำนม ในระยะนี้จะมีระดับสาร CBD ที่สูงขึ้นเนื่องจาก THC จำนวนมากจะเปลี่ยนเป็นสาร Cannabinol (CBN) ตามธรรมชาติและขนใกล้ๆดอกจะมีสีน้ำตาลหรือสีจีวรพระป่า หากเก็บเกี่ยวในระยะนี้จะได้ Effect Body High กัญชาสายพันธุ์ Indica หลายสายพันธุ์นักปลูกจะต้องเก็บเกี่ยวเมื่อไตรโคมเปลี่ยนเป็นสีเหลืองอำพันประมาณ 60%
- ไตรโคมสีผสม (Mixed trichomes) เป็นระยะเก็บเกี่ยวของ Grower หลายๆคนโดยปล่อยให้ไตรโคมสีขาวขุ่นกลายเป็นสีอำพัน 30% ในขณะที่มีสีขาวขุ่น 70% ซึ่งจะมีระดับสาร THC ที่สูงกว่า CBD
สรุป
ไตรโคมคื่อส่วนหนึ่งของต้นกัญชาที่มีลักษณะคล้ายดอกเห็ดขนาดเล็กโดยมีต่อมเรซิ่นหรือหมวกเห็ดอยู่ด้านบนมีหน้าที่ปกป้องแมลงและแสง UV จากธรรมชาติอีกทั้งยังเป็นสถานที่ผลิตและกักเก็บสารสำคัญต่างๆของกัญชาไม่ว่าจะเป็น
แคนนาบินอยด์ เทอร์ปีน และสารสำคัญอื่นๆซึ่งไตรโคมจะมีทั้งหมด 3 ชนิดคือ ไตรโคมที่มีแค่หัว (Bulbous trichomes) ไตรโคมที่มีหัวและฐาน (Trichomes Capitate sessile) และไตรโคมที่มีหัวและก้าน (Capitate-stalked trichomes) โดยทั้ง 3 ชนิดนี้ไตรโคมชนิด 3 หรือไตรโคมที่มีหัวและก้านเป็นไตรโคมชนิดสมบูรณ์ที่สุดซึ่งส่วนใหญ่จะพบเจอบนดอกกัญชาอีกทั้งต่อมเรซิ่นของไตรโคมชนิดนี้สามารถเปลี่ยนสีได้ซึ่งเป็นการบอกระยะสุกงอมของไตรโคมโดยแบ่งออกเป็น 3 ระยะ
ระยะแรกไตรโคมสีใส ระยะที่สองไตรโคมสีน้ำนม ระยะที่สามไตรโคมสีเหลืองอำพันซึ่งนักปลูกส่วนใหญ่มักจะเก็บเกี่ยวในช่วงที่มีไตรโคมสีขุ่น 70% และมีสีเหลืองอำพัน 30% ติดตามสาระความรู้เกี่ยวกับกัญชาได้ใหม่ในบทความต่อไปหรืออ่านบทความเก่าๆได้จากลิงค์ด้านล่างครับ อย่าลืมส่งความรู้ให้แก่คนอื่นๆด้วยนะครับ
ขอบคุณข้อมูลจาก
Leafly และ Greenbroz
อ่านบทความอื่นๆเพิ่มเติมได้ที่ GrowStuff ไฟปลูกต้นไม้ ปุ๋ย และอุปกรณ์การเกษตร
หรือบทความอื่นๆที่น่าสนใจได้ที่ รวมบทความ Growstuff
#ไตรโคม คือ #ไตรโคม คือ #ไตรโคม ประโยชน์
#วิธีดูไตรโคม #ไตรโคม เก็บเกี่ยว #วิธีเพิ่มไตรโคม
#ไตรโคม ในพืช #แว่นขยายส่องไตรโคม